Historia doktora psychiatrii Dicka Divera i jego schizofrenicznej żonie
Nicole. Opublikowana sześć lat przed śmiercią Fitzgeralda, historia o
rozpadającym się małżeństwie stanowi odzwierciedlenie życia autora
nękanego alkoholizmem i chorobą psychiczną żony Zeldy.
Czasy wydają
się prawie dzisiejsze. Samochody, jachty, Hollywood w tle, nowoczesna
klinika podszyta psychoanalizą, zimowy rytuał nart, letni -
śródziemnomorskiej plaży. I na tym eleganckim tle historia wielkiego
uczucia, od przejmującego początku przez rozkwit, po katastrofę serca.
A jednak! Nadal mamy samochody, narty, plaże, jeszcze chętniej
zgłaszamy lekarzom niesprawności duszy, lecz coraz bardziej oddala się
od nas pojecie losu, zastępowane przez wystawiane na stragan curriculum
vitae. Z kolei pojęcie miłości rozbiera na czynniki pierwsze
psychologia, socjologia i medycyna.
Wspominając książkę i autora
chętnie powtarza się oklepane opinie o straconym powojennym pokoleniu
lat dwudziestych XX wieku, o erze jazzu i Amerykanach w Paryżu. Niewiele
dziś to znaczy. Ciekawsze za to, czy w naszych czasach - dalekich, a
wciąż bliskich - mit miłości jako losu i tajemnicy, a więc miłości
trudnej, może konkurować z wyobrażeniami XXI wieku, z jego poszukiwaniem
psychicznej wygody?
Może na powieść Fitzgeralda - wydaną w nowym przekładzie - warto spojrzeć z tej strony?
Francis Scott Fitzgerald (ur. 24 września 1896 w St. Paul, Minnesota,
zm. 21 grudnia 1940 w Hollywood), amerykański pisarz, nowelista,
scenarzysta filmowy. W 1913 podjął studia na na Uniwersytecie Princeton,
które przerwał w roku 1917 by wstąpić do wojska. W 1920 wziął ślub z
Zeldą Fitzgerald (z domu Sayre), z którą miał ukochaną córkę, Scottie.
Zelda Fitzgerald była inspiracją wielu najbardziej znanych bohaterek
płci żeńskiej w utworach Francisa Scotta Fitzgeralda (np. Nicole Diver w
utworze Czuła jest noc), a także inspiracją tytułowej bohaterki
popularnej serii gier komputerowych, The Legend of Zelda. Scott i Zelda
wiedli bujne życie towarzyskie w Stanach i Francji. Byli bohaterami
setek anegdot i dziesiątków skandali. Scott miał skłonność do
nadużywania alkoholu, Zelda bywała niezborna psychicznie. Znaczna część
sporych dochodów rodziny szła na utrzymanie chorej psychicznie Zeldy, a
część na wychowanie i naukę Scottie. Los córki był obsesją pisarza.
Chciał, aby była świetnie wykształcona, mądra i moralna. Prowadził dla
niej osobne wykłady, podsuwał lektury. W Hollywood żył i mieszkał z
Sheilą Graham, dziennikarką. Jednak do końca, mimo choroby Zeldy, mimo
swoich romansów, Fitzgerald chciał zachować rodzinę, a żadna kobieta nie
fascynowała go bardziej od żony. Scott zmarł przedwcześnie, w wieku 44
lat. Przyczyną śmierci była choroba alkoholowa, a bezpośrednio - drugi
atak serca. Od 1975 roku, Francis Scott Fitzgerald jest pochowany wraz z
żoną na cmentarzu przy parafii św. Marii w Rockville, w stanie
Maryland.
Francis Scott Fitzgerald był jednym z czołowych
przedstawicieli straconego pokolenia pisarzy amerykańskich, w swojej
twórczości ukazał swoje rozczarowanie i anarchiczny bunt młodego
pokolenia amerykańskiego wobec rzeczywistości powojennej. Jego utwory,
na których piętno odcisnęły przemiany ideowo-moralne i obyczajowe w
stosunkach amerykańskich w latach dwudziestych XX wieku, zjednały mu
opinię kronikarza epoki jazzu.
Jego dorobek obejmuje następujące
powieści: This Side of Paradise (Po tej stronie raju) (1920), The
Beautiful and Damned (Piękni i przeklęci) (1922, wyd. polskie 1996), The
Great Gatsby (Wielki Gatsby) (1925, wyd. polskie 1962), Tender is the
Night (Czuła jest noc) (1934, wyd. polskie 1967), The Love of the Last
Tycoon (Ostatni z wielkich) (1941, wyd. polskie 1975)
Napisał
również wiele opowiadań, z których w Polsce wyszły trzy wybory...
Historia jednego wyjazdu (1962), Odwiedziny w Babilonie (1963) oraz
Piękność Południa i inne opowiadania (1981). W Polsce wydane zostały
jego listy do córki pod tytułem Francis Scott Fitzgerald. Listy do córki
(1982).
Jako scenarzysta w Hollywood pracował dla
Metro-Goldwyn_Mayer i Twentieth Century Fox. Pisał scenariusze,
poprawiał teksty innych scenarzystów (np. po Aldousie Huxleyu scenariusz
Madame Curie dla Grety Garbo, szlifował tekst Przeminęło z wiatrem).
Jego ostatnie honorarium - 700 dolarów tygodniowo.
(źródło: pl.wikipedia.org)
Tytuł oryginalny Tender Is the Night
Przekład: Wojsław Brydlak
